Met de Waan van de Dag wordt in dit blogartikel bedoeld dat iemand zich in een dwingende stroom activiteiten bevindt, het gevoel heeft geleefd te worden en onvoldoende aan belangrijke zaken toekomt, of aan de dingen die er 'echt' toe doen.
Ik wil je graag zeer eenvoudige manieren aanreiken waardoor je minder geleid wordt door de waan van de dag en je de waan van de dag de baas wordt. blogartikel is niet een uitgebreid verslag, maar geeft je zeer eenvoudige manieren om beter met de waan van de dag om te gaan.
Op de keper beschouwd is met de waan van de dag omgaan, je brein managen. Dat klinkt wellicht vreemd, maar zo is het nu eenmaal. Wie of wat leeft in de waan? Jijzelf. Wie of wat managet jezelf? Je brein.
De opbouw van dit artikel is als volgt: ik leg je eerst de basisprincipes van de werking van het brein en de mind uit. Om je vervolgens mee te nemen wat het voor het brein betekent dat je in de waan van de dag leeft.
Eenmaal hier aangekomen gaan we over naar de vier tips. Deze vier tips zijn:
- Zorg voor een frisse en gefocuste prefrontale cortex
- Zorg voor overzicht en inzicht
- Zorg voor dopamine shotjes
- Zorg voor een actieve interne leider
Als je deze vier tips volgt, garandeer ik je dat je niet meer door de waan van de dag wordt geleefd. Je moet wel oefenen, oefenen en nog meer oefenen. Want door te oefenen, maak je nieuwe verbindingen in het brein aan die in zekere zin garanderen dat je duurzaam ander gedrag eigen maakt.
De werking van het brein en de mind
Om de waan van de dag te begrijpen vanuit kennis van het brein moet je een aantal zaken van de werking van het brein kennen. En wel:
- Het brein bestaat uit drie breinsystemen
- De functie van de prefrontale cortex
- Het pijnnetwerk versus het beloningsnetwerk
- Twee mindsets: de volger of de interne leider
- Neuroplasticiteit
3 breinsystemen
1. Reptielenbrein (hersenstam)
Het reptielenbrein is evolutionair het oudste deel van onze hersenen. Het reptielenbrein is verantwoordelijk voor onze primaire overlevingsdrang. Het heeft vooral met dierlijk overlevingsgedrag te maken. Voedsel vinden, vluchten, vechten en zorgen voor het nageslacht zijn de belangrijkste taken van dit brein. Dit onderdeel van het brein is een autonoom werkend brein, als we niet uitkijken, is dit deel van het brein de baas. Soms is dat handig, maar vaak ook niet.
Doordat het evolutionair het oudste is, is de invloed van het reptielenbrein erg groot!
2. Limbisch systeem
Het zoogdierenbrein bestaat uit het limbisch systeem. Dit systeem bevindt zich in de binnenkant van de neocortex. Het limbisch systeem is een groep structuren in de hersenen die betrokken is bij emotie en motivatie. Eén van de belangrijkste emoties hier is angst.
Dit systeem volgt je emotionele verbinding naar mensen, gedachten voorwerpen en gebeurtenissen. Het bepaalt hoe je je voelt. Het bepaalt daardoor op een onbewuste manier je gedrag. Veel keuzes worden gemaakt door een combinatie van het reptielenbrein en limbische brein in de vorm van een pijn- dan wel beloningsnetwerk. Daar vertel ik je later meer over.
Belangrijk om te weten: als het limbisch systeem actief is overwint de waan van de dag vrij vaak.
3. De neocortex
De neocortex is de buitenste, gekreukelde laag van onze hersenen. De neocortex is evolutionair de jongste laag van het brein. De neocortex is betrokken bij hogere functies, zoals zintuigelijke waarneming, denken, redeneren, analyseren, abstract denken en het gebruik van taal.
Voor omgaan met de waan van de dag is onder andere de prefrontale cortex van belang. Dat is een onderdeel van de voorhoofdskwab.
Prefrontale cortex
Het voorste gedeelte van de frontaalkwab is de prefrontale cortex. Dit deel ligt direct achter het voorhoofd.
De prefrontale cortex is de locatie in je brein van je bewuste interacties met de wereld. Hier komen gedachten vandaan die niet worden gegenereerd door externe prikkels of gevoelens. We maken ze zelf. De prefrontale cortex is betrokken bij cognitieve en emotionele functies als beslissingen nemen, problemen oplossen, plannen, sociaal
gedrag, en het reguleren van impulsen en emoties. Ook aandacht richten, zit in dit deel.
Een actieve frisse en gefocuste prefrontale cortex is cruciaal bij het ontwikkelen van gedrag dat koersvast is en niet door de waan van de dag wordt geleid.
Belangrijk om te weten:
- De prefrontale cortex raakt snel uitgeput. In tegenstelling tot het limbisch systeem en het reptielenbrein.
- Als je te weinig resources hebt voor de prefrontale cortex, neemt het limbisch systeem snel over.
Het pijnnetwerk versus beloningsnetwerk
Het limbisch systeem en het reptielenbrein werken veel samen en checken automatisch, onbewust en continu al de binnenkomende informatie op bedreiging of beloning.
Samen hebben ze als belangrijkste taak om je levend te houden.
Bij bedreiging kom je in de stressstand. De stressstand heeft als doel dat je zeer waakzaam bent, en zo nodig kunt vluchten. Alle breinenergie gaat naar overleven! Bij een mogelijke beloning kan je je wat meer ontspannen. En is er ruimte voor gebruik van je prefrontale cortex.
Om niet vanuit de waan van de dag geleid te worden is het belangrijk om in het beloningsnetwerk te zitten.
Twee mindsets: de volger of de interne leider
Een mindset is een manier van denken, voelen, en handelen. Het brein blijkt een mindset te hebben die liever niet actief denkt, maar vooral reageert. We noemen dat de mindset van de volger. Deze mindset reageert op de gebeurtenissen. Kennis van deze mindset is superbelangrijk als het gaat om omgaan met de waan van de dag. Als je in de mindset van de volger zit, is de kans 100% dat je geleid wordt door de waan van de dag.
Naast de mindset van de volger, heb je ook de mindset van een interne leider. Deze mindset is bewust, maakt keuzes en kan derhalve de keuze maken om de volger niet te volgen. In de mindset van de interne leider zit de creativiteit, je motivatie, en je innerlijke kracht.
Neuroplasticiteit
Neuroplasticiteit is de mogelijkheid van het brein om functies en structuren te wijzigen als reactie op een bepaalde impuls. Dit is echt fantastisch! Dacht men heel lang dat
je je brein niet kan wijzigen, blijkt dat toch te kunnen. En dat wordt bedoeld met neuroplasticiteit. We kunnen door bepaalde impulsen te geven zorgen dat de neuronen zich op een andere manier schikken dan voorheen, waardoor er andere patronen komen met ander gedrag en dus met andere uitkomst! Neuroplasticiteit betekent ook dat je jezelf aan kunt leren om niet meer door de waan van de dag geleid te worden.
Het brein en de waan van de dag
Geen fitte prefrontale cortex
Als je brein niet fit is, dan is het zeer moeilijk om goed om te gaan met de waan van de dag. Een niet fit brein kan komen doordat je te weinig hebt geslapen, doordat je niet gezond eet of te weinig beweegt. Maar een brein wordt ook veel sneller minder fit als je veel stress hebt. Ook kan je brein veel minder functioneren als je te weinig pauzes neemt. Tot slot houdt het brein van overzicht. Mis je het overzicht dan moet het brein de hele tijd met onzekerheid omgaan. Dit put uit.
De prefrontale cortex is makkelijk uitgeput. Door met een uitgeputte prefrontale cortex te werken, ben je niet meer in staat om bewuste keuzes te maken. Want je hebt de
prefrontale cortex nodig om keuzes te maken. Je kunt je voorstellen dat als dit deel minder goed werkt, je zeker minder goed met de waan van de dag omgaat. Je reageert op alle prikkels in je omgeving.
Brein in pijnnetwerk
In een onveilige omgeving of als je je zelf onvoldoende veilig voelt, zal je brein snel in de stand van het pijnnetwerk staan. Dit is een overlevingsstand. Je kunt het vergelijken met het dierenrijk. Zodra het niet veilig is, gaan dieren vechten of vluchten. Mensen hebben dit mechanisme ook. Als een brein zich niet veilig voelt, zal het zich terugtrekken, zal het bezig zijn met overleven en eerder impulsief en instinctief reageren. Dit is niet geschikt gedrag om met de waan van de dag om te gaan.
Brein in de mindset van de volger
Het brein heeft twee mindsets. De mindset van de interne leider en de mindset van de volger. Als je brein in de mindset van een volger staat, voel je je op zich goed. Maar je bent niet proactief bezig. Je bent ook niet bezig om je eigen leven vorm te geven zoals je wilt. Je reageert. Daarom zit je in je volger als je last hebt van de waan van de dag. Je kan uit de waan van de dag stappen als je in de interne leider zit. Deze kan keuzes maken.
Helaas is bij velen onder ons de volger veel sterker ontwikkeld, dan de interne leider.
Okay, laten we nu eens kijken wat we met deze kennis kunnen doen. We weten nu: dat we door de waan van de dag geleefd worden omdat er mechanismen in het brein zitten, die kiezen voor de waan van de dag.
Vier tips om af te rekenen met de waan van de dag
1. Zorg voor een frisse en gefocuste prefrontale cortex
We gaan bij het begin beginnen, dat is zorgen voor een gezond brein en daardoor zorgen we ook voor een fitte en gefocuste prefrontale cortex.
Voor je lichaam zorgen is ook voor je brein zorgen.
Een gezond lichaam heeft nauwe relaties met een gezond brein. Dus zorg goed voor je lichaam. Beweeg dagelijks, eet gezond en slaap voldoende. Het blijkt dat het voedsel dat in het algemeen gezond zou zijn, ook gezond is voor het brein. Dus volkoren producten, vette vis, voldoende gevarieerde groente en fruit. Tot slot zou het gezond voor je brein zijn om regelmatig ongebrande noten te eten, zoals walnoten en amandelen.
Doe frequent dutjes en hou pauzes.
Onze prefrontale cortex is snel uitgeput. We kunnen deze uitputting prima te lijf gaan door dutjes te doen en frequent pauzes in te lassen. De ‘accu’ van het brein heeft maximaal tien minuutjes nodig om op te laden. Vaak hebben we aan vijf minuten genoeg. Een mooie methode om een dutje te doen is het sleuteldutje. Het sleuteldutje zorgt voor een powernap. Bij aanvang van het dutje doe je je sleutels in je hand. Op het moment dat je echt in slaap valt, ontspannen je spieren zich. Daardoor vallen je sleutels op de grond. En je schrikt wakker. Ik heb begrepen dat Einstein ook van de sleuteldutjes was.
Werk gefocust
Ook al hebben we het allemaal goed georganiseerd, toch kunnen je gedachten nog alle kanten op gaan. Dus het is belangrijk dat je ook zorgt dat je je eigen mind traint. Dit kan je doen door diverse meditatievormen, zoals mindfulness, yoga of mindful hardlopen.
Ons brein reageert sterk op prikkels. Voor gefocust werken is het daarom ook belangrijk om regelmatig prikkelvrij te werken. Ik kan je aanbevelen om regelmatig thuis te werken of op een concentratiewerkplek. Vergeet dit niet in je agenda te zetten: ‘ik mag niet gestoord worden’ tijd.
2. Zorg voor overzicht en inzicht
Zorgen voor overzicht en inzicht is cruciaal. Wat betekent dit? Je weet wat je moet doen, je weet waar je focus ligt, je kent je doelen en je weet wat je belangrijk vindt. Dit weet je voor je werk, privé, voor je eigen ontwikkeling, voor je team.
Als je geen overzicht hebt, kun je dat vergelijken met het doen van boodschappen in een supermarkt waarin ze de groenten, de vleeswaren, de wijnen et cetera allemaal door elkaar hebben staan. Je kunt niets vinden. Als je geen overzicht hebt van je taken, bijvoorbeeld als je niet weet wat belangrijk is of wanneer wat klaar moet zijn, kost dat energie.
Dit put de hersenen nog sneller uit. Wat doen uitgeputte hersenen? Deze reageren op de omgeving en het lijkt alsof je gedwongen wordt om mee te gaan in deze stroom. Terwijl je echt een keuzemogelijkheid hebt. Echter als je een overzicht hebt, weet je welke keuzes je kan maken.
Als je geen overzicht hebt, blijf je vaak hangen in je gedachten en de waan van de dag is een feit.
Hoe kan je overzicht en inzicht krijgen?
Hoe zorg je voor overzicht en inzicht? Daar zijn een aantal eenvoudige tips voor te geven.
Eerst moet je weten waar je overzicht en inzicht in wil krijgen. Dat kan van alles zijn. Dit zijn een aantal mogelijkheden: je doelen, je prioriteiten, je werkzaamheden, je visie, je waarden, te tijdschema, je planning.
Om over- en inzicht te krijgen is het vervolgens belangrijk om hier lijstjes van te maken. Een mooie manier om lijstjes te maken is workflowy. Dit is een online tool, die ik gebruik als ik ordening moet aanbrengen in de stappen die ik wil gaan zetten of een overzicht wil maken van mijn werkzaamheden, tijdsbesteding of wat dan ook. Het is een app die het eenvoudig maakt om lijstjes te maken en om informatie ergens ongestructureerd in te gooien en er gestructureerd uit te halen. Hierdoor krijg je gemakkelijk overzicht.
Vervolgens dien je dit overzicht te verwerken in je dagplanning. Dit kan je doen door je werk te organiseren in tijdsblokken en dit te verwerken in je agenda. De tijdsblokken dienen voor bepaalde activiteiten. Te vaak kom ik nog managers tegen die geen plan hebben als ze op het werk komen. Dan kies je er bijna voor om geleefd te worden door de waan van de dag. Als je je werk plant in tijdsblokken dan heb je een belangrijke stap gezet in het krijgen van overzicht.
Een andere manier om overzicht en inzicht te krijgen is mindmapping. Een mindmap is een diagram opgebouwd uit begrippen, teksten, relaties en/of plaatjes, die zijn geordend in de vorm van een boomstructuur rond een centraal thema. Er is veel software voor handen, die je kan gebruiken om te mindmappen.
3. Zorg voor dopamine shotjes
Een brein in het beloningsnetwerk voelt zich goed en is sterk genoeg om zich niet uit het veld te laten slaan. Dit brein laat zich niet verleiden door de overlevingsangst.
Er zijn een aantal manieren die je bij jezelf kunt toepassen om je eigen brein in het beloningsnetwerk te krijgen. De kern van alle manieren is te zorgen dat je een prestatie levert, die je ook een dopamineshot geeft. Dopamine staat ook wel bekend als het genotshormoon. De werking van dopamine duurt helaas niet lang.
Werken met to-do lijstjes
Elke keer als je een activiteit op je to-do lijst afstreept, maak je wat dopamine aan, dat je een goed gevoel geeft en zorgt dat je in het beloningsnetwerk komt. Zorg wel voor overzichtelijke to-do lijstjes. Sommige lijsten zijn zo lang dat de stress groter wordt vanwege de onoverzichtelijkheid.
Sporten
Regelmatig sporten zorgt ook voor een activering van je beloningsnetwerk. Door sporten maak je makkelijk dopamine aan.
4. Zorg voor een actieve interne leider
We hebben twee mindsets die super belangrijk zijn in onze strijd tegen de waan van de dag. Dat is de mindset van de interne leider versus de mindset van de volger. Door de mindset van de interne leider te activeren ben je veel beter in staat om niet meer door de waan van de dag geleid te worden.
Het is eigenlijk heel simpel om de interne leider te activeren en om je dus minder door de waan van de dag te laten leiden.
Je kunt je interne leider activeren door deze te herkennen. En dan te trainen, zodat deze steeds steviger wordt. Het begint vaak met het herkennen van je volger. Herken jij je volger?
Je volger kan je herkennen aan dat je:
- vooral vanuit macht iets probeert te regelen
- vooral vanuit je negatieve emoties, zoals boosheid iets wil regelen
- je makkelijk slachtoffer voelt en anderen de schuld geeft
- liever routinematig bezig blijft
- reflexmatig reageert op impulsen van buitenaf
- heel oordelend bezig bent
- veel piekert
Een mooie oefening om je de komende dagen bewust te worden van de volger is de volgende: Neem deze zeven punten van de volger in je op, en check meerdere malen per dag of je een volger bent. Dit doe je zonder daar verder een oordeel te geven. Je noteert het in je hoofd, of op papier. Ben je een volger, dan onderzoek je vervolgens of je het juiste doet, of dat je beter iets anders kan gaan doen. Het is wijs om dit te doen aan de hand van de informatie die je hebt gemaakt in je overzichtslijstjes.
Deze oefening an sich activeert al de interne leider.
Een actieve interne leider kenmerkt zich door een actiegerichte houding, door een focus op je werk en door minimaal gepieker. Herken jij bij zelf de interne leider. Juist door het herkennen van je interne leider activeer je deze al. Dat is ook de tweede oefening: bij jezelf de interne leider herkennen.
Actiegerichte houding
Een actiegerichte houding is nodig! Ik herhaal het nog maar eens. Een actiegerichte houding is nodig. Door te starten met acties maak je al nieuwe verbindingen aan.
Want het brein werkt zoals het werkt. Het is zoals het is. Het brein is neuroplastisch. Dit betekent dat je makkelijk nieuw gedrag aan kan leren.
Je maakt nieuw gedrag aan door te oefenen. Daarom is de actiegerichte houding zo belangrijk. Waarschijnlijk heb je allerlei belevenissen, gevoelens en ervaringen als je bezig gaat. De kans is aanwezig dat deze ervaringen je gemakkelijk kunnen beïnvloeden om er mee te stoppen. Realiseer je alsjeblieft dat deze ervaringen ook louter uit het brein komen.
Succes!
