Bij faalangst denken we vaak meteen aan black-outs en stress voor en tijdens toetsen. En wanneer we denken aan faalangst denken we vaak aan kinderen en jongeren. Maar wist je dat faalangst niet alleen bij jongeren voorkomt? Er zijn ook veel volwassenen die zich geregeld belemmerd voelen door faalangst.
Veel mensen zijn zich niet bewust hoezeer ze zich erdoor laten belemmeren en wanneer ze zich wel bewust zijn weten ze vaak niet wat ze kunnen doen om faalangst te verminderen. Dit komt omdat faalangst zich op veel meer manieren kan uiten dan alleen tijdens examens en presentaties.
Zo kan faalangst een grote rol spelen bij solliciteren, bij het aangeven van grenzen, maar ook bij het aanleren van nieuwe dingen. Het kan enorme belemmeringen opleveren en veel impact hebben op het leven. Ik zie te vaak dat mensen gewoon accepteren dat ze er last van hebben en zich blijvend laten belemmeren.
Mijn ervaring is dat faalangst goed te overwinnen is, mits je de juiste stappen neemt. En ik heb ook ervaren dat je dan tot veel meer in staat bent dan wat je zelf in eerste instantie denkt.
Dit blogartikel is geschreven om je meer inzicht te geven in het ontstaan van faalangst en de gevolgen hiervan, zowel bij kinderen als volwassenen. Daarnaast krijg je praktische tips om faalangst de baas te worden en te blijven. Ik wens je heel veel leesplezier!
Wat is faalangst?
Faalangst is letterlijk de angst om te falen of te mislukken. De volgende dingen kunnen een signaal zijn dat er sprake is van faalangst:
- De angst om iets nieuws te proberen
- Uitstellen van dingen die gedaan moeten worden
- Weinig zelfvertrouwen hebben
- Negatieve uitspraken en negatieve gedachtes
- Slecht zelfbeeld
- Streven naar perfectie
Bijna iedereen heeft wel eens een moment de angst om te falen en soms is de spanning die je voor een situatie voelt ook juist effectief om optimaal te kunnen presteren. Wanneer de angst je belemmert in de dingen die je graag wilt doen, ben jij jouw faalangst niet de baas, maar is de faalangst de baas over jou.
Op dat moment is het belangrijk dat jij leert jouw faalangst weer de baas te worden. Bij kinderen komt faalangst vaak naar voren tijdens toetsen, presentaties, maar ook als een kind snel over zich heen laat lopen, hele hoge eisen aan zichzelf stelt of gepest wordt kan er sprake zijn van faalangst.
Beluister hieronder mijn podcastaflevering over faalangst.
De drie soorten faalangst
Er zijn 3 vormen van faalangst; cognitieve, sociale en motorische faalangst.
De eerste vorm, de cognitieve faalangst is het meest bekend. Deze vorm van faalangst steekt de kop op bij bijvoorbeeld toetsen en bij het geven van een presentatie.
De sociale faalangst speelt vooral op in sociale contacten. Iemand trekt zich veel aan van wat anderen van hem of haar denken en zijn bang iets verkeerds te zeggen of te doen. Deze sociale faalangst kan ook een rol spelen bij de angst voor het geven van een presentatie.
De motorische faalangst heeft te maken met alles waarbij we onze spieren gebruiken en waarbij we bewegen. Hierbij kun je denken aan bijvoorbeeld oefeningen tijdens gymnastiek, maar ook met angst om fouten te maken bij het schilderen of tekenen.
Meestal is er sprake van een combinatie van deze 3 vormen.
Twee types faalangst
Binnen de groep van faalangstige mensen onderscheiden we 2 types. Dit onderscheid heeft te maken met de manier waarop je met je faalangst omgaat. Je kunt actief faalangstig zijn of passief faalangstig.
De actieve vorm
Actief faalangstige mensen staan ook wel bekend als de harde werkers. Wanneer je altijd heel hard werkt om maar geen fouten te maken, hoor je vermoedelijk bij deze eerste groep. Waarschijnlijk haal je meestal behoorlijk goede resultaten, maar ben je niet snel tevreden over het behaalde resultaat.
Omdat je weinig tijd hebt voor ontspanning en altijd gaat voor een zo hoog mogelijk resultaat, ten koste van alles, is de kans groot dat je uiteindelijk veel stress ervaart. Deze groep maakt het zichzelf vaak erg moeilijk. Ze leggen zichzelf een enorme druk op.
Wanneer je actieve faalangst hebt, heb je een vergrote kans om burn-out te raken.
De passieve vorm
Passief faalangstige mensen zijn juist de mensen die al voor ze begonnen zijn op willen geven, uit angst teleurgesteld te worden. Door weinig vertrouwen in jezelf te hebben en slecht over jezelf te denken, kun je jezelf ook niet teleurstellen en kan het resultaat alleen maar meevallen.
Wanneer je in deze groep thuishoort, heb je behoorlijk last van uitstelgedrag en probeer je situaties die angst op kunnen roepen te vermijden. Je ontloopt de situaties waarin deze angst een rol gat spelen, bijvoorbeeld door je vlak voor de tijd ziek te melden.
Vaak start je veel te laat met voorbereiden, waardoor je vlak voor de situatie in paniek raakt en uiteindelijk door je slechte voorbereiding ook daadwerkelijk faalt.
Uiting bij kinderen
Faalangst uit zich bij kinderen net als bij volwassenen op 2 verschillende manieren. De passieve en de actieve manier.
Kinderen die vaak uitstellen of snel opgeven
Passief faalangstige kinderen geven vaak, al voor ze begonnen zijn op, uit angst teleurgesteld te worden. Ze denken slecht over zichzelf en zetten zich niet te veel in, waardoor ze zichzelf niet kunnen teleurstellen en het resultaat alleen maar mee kan vallen.
Passief faalangstige kinderen hebben vaak veel last van uitstellen en ze proberen situaties die angst kunnen oproepen te vermijden.
Huiswerk wordt vaak pas op het allerlaatste moment gemaakt en het leren van toetsen gebeurt ook pas op het allerlaatste moment.
Het gevolg is dat deze kinderen door de slechte voorbereiding vaak slechte resultaten halen, terwijl ze tot veel meer in staat zijn. Het helpt bij deze kinderen vaak niet om ze achter de broek aan te zitten. Ze zijn niet lui en willen echt wel graag, maar angst blokkeert ze.
Hard werkende kinderen
Actief faalangstige kinderen staan ook wel bekend als de harde werkers. Ze bereiden alles tot in de puntjes voor en werken heel hard. Meestal halen ze prima cijfers, maar ze zijn niet snel tevreden.
Bij deze kinderen wordt niet altijd aan faalangst gedacht en omdat ze meestal goede resultaten behalen wordt er, zelfs als het als faalangst wordt herkend, vaak niet veel aan gedaan.
Dit is jammer, want deze kinderen maken het zichzelf vaak enorm moeilijk. Ze leggen de lat voor zichzelf zo hoog, dat er maar weinig tijd is voor ontspanning. Ze ervaren vaak veel spanning en stress en de kans is groot dat ze zichzelf uiteindelijk overbelasten.
Tips voor faalangst bij kinderen
1. Geef als ouder het goede voorbeeld
Door jouw eigen faalangst te overwinnen en te zorgen dat jij zelf voldoende zelfvertrouwen hebt, ziet je kind een krachtige voorbeeldrol. Zoals een kind faalangstig gedrag over kan nemen, neemt het ook zelfverzekerd gedrag over.
2. Laat je kind zelf dingen oplossen
Als ouder wil je je kind zoveel mogelijk beschermen. Maar juist door te snel in te grijpen kan het kind faalangst ontwikkelen. Laat een kind nieuwe dingen uitproberen. Lukt het niet, motiveer je kind dan om zelf een oplossing te zoeken en uit te proberen of deze
oplossing het juiste effect heeft. Laat het merken dat je vertrouwen hebt in je kind en durf los te laten.
3. Wees je bewust van ouderboodschappen
Iedereen krijgt onbewust bepaalde boodschappen van zijn of haar ouders mee. Deze kunnen je soms heel erg helpen, maar bepaalde boodschappen zijn onmogelijk na te leven en deze kunnen de oorzaak zijn van faalangst.
Denk hierbij aan:
- Doe je uiterste best!
- Doe me een plezier!
- Wees sterk!
- Schiet op!
- Wees perfect!
4. Beloon inzet, niet het resultaat
Sommige kinderen kunnen heel goed leren, maar doen er weinig voor. Terwijl andere kinderen heel hard hun best doen en een mager zesje halen. Door een compliment te geven over de inzet, beloon je het kind voor iets waar ze zelf invloed op hebben. Dit vergroot het zelfvertrouwen.
Faalangst gaat vaak niet vanzelf over
Zoals al eerder aangegeven, heeft faalangst een enorme invloed op het leven van kinderen, maar ook op volwassen leeftijd gaan ze er vaak nog steeds onder gebukt.
Ze hebben een laag zelfvertrouwen, krijgen geregeld te maken met pesten en durven zichzelf minder goed te laten zien. Dit heeft een negatieve invloed op hun zelfvertrouwen en de angst om te falen wordt alleen maar groter.
Vaak komt faalangst tijdens vervolgopleidingen, maar ook bij solliciteren of het maken van carrière iedere keer opnieuw naar voren. En iedere keer als de angst bevestigd wordt, loopt het zelfvertrouwen een deuk op.
5. Schakel professionele begeleiding in
Merk je dat je kind niet voldoende geholpen is met de bovenstaande tips, wacht dan niet te lang met inschakelen van professionele hulp. Hoe eerder het kind zijn faalangst de baas wordt, hoe kleiner het effect hiervan in de toekomst is.
Door professionele begeleiding leert je kind zich niet langer te laten belemmeren en krijgt het meer zelfvertrouwen en een beter zelfbeeld. Je kind zal zich sterker voelen, assertiever zijn en zal meer uit zichzelf durven en kunnen halen.
Faalangst bij volwassenen
Faalangst komt niet alleen veel voor bij kinderen, maar ook veel volwassenen hebben er nog dagelijks last van. Echter is het voor de buitenwereld vaak minder zichtbaar omdat volwassenen zichzelf bepaalde strategieën aangeleerd hebben om situaties van faalangst te vermijden.
Ondanks dat het minder zichtbaar is voor de buitenwereld, is het voor degene met faalangst nog steeds een behoorlijke beperking en kan het een grote rol spelen in je leven. Zo worden veel gevallen van burn-out, mede veroorzaakt door deze faalangst.
Faalangst bij volwassenen uit zich vaak in uitstelgedrag of perfectionisme.
Uitstelgedrag
Uitstelgedrag (valt onder de passieve vorm) ontstaat doordat je heel erg bezig bent met het vermijden van "enge" situaties. Je beperkt jezelf hierdoor enorm. De kans is groot dat jij heel erg in je comfortzone blijft en lastige dingen het liefst net zo lang uitstelt, totdat het uiteindelijk niet meer nodig is.
Je blijft heel erg in je veilige wereldje en bent bang voor verandering. Omdat de wereld om je heen wel veranderd, zal je wereldje steeds kleiner worden. Ook is de kans groot dat uitstelgedrag je in de weg zit op je werk.
Je zoekt vaak naar excuses voor enge situaties en moeilijke klussen, waardoor het voor de omgeving lijkt alsof je er geen zin in hebt en lui bent. Dit kan ervoor zorgen dat je een promotie misloopt en de kans op conflicten met je werkgever of collega's is hierdoor groter.
Perfectionisme
De andere vorm waarop faalangst tot uiting komt is perfectionisme. Misschien ben jij een harde werker en doe jij altijd stinkend je best om alles foutloos te doen, waardoor je geregeld te veel hooi op je vork neemt en jezelf overbelast?
Je probeert van alles te doen om minder stress te ervaren; bijvoorbeeld gezond eten en meer sporten, maar ook hier leg je jezelf weer onmogelijke eisen op waardoor je jezelf nog verder overbelast.
Ik zie veel gevallen van stress en burn-out, waarin deze vorm van faalangst een hele grote rol speelt. En op het moment dat de faalangst niet als zodanig herkent wordt, of niet opgelost wordt, zal iemand keer op keer teveel stress ervaren en zal een burn-out altijd op de loer blijven liggen.
Op het moment dat jij erg perfectionistisch bent, ben je voor je werkgever waarschijnlijk een goede werknemer. Je wordt omschreven als nauwkeurig, betrouwbaar, bevlogen en werkt bijna foutloos. Fijn voor de werkgever, maar je doet jezelf geregeld tekort.
En op het moment dat je hier niets aan doet, is de kans dat je op den duur door te weinig ontspanning juist meer fouten gaat maken heel erg groot.
Faalangst en solliciteren
Een van de dingen waarbij faalangst bij volwassenen geregeld opspeelt is het solliciteren. Je bent uren bezig met een sollicitatiebrief en als je dan al uitgenodigd wordt, heb je zoveel stress, dat je jezelf niet kan laten zien zoals je bent.
Bij iedere afwijzing wordt je zelfvertrouwen lager en je faalangst groter. Je ziet anderen wel starten bij een nieuwe werkgever en jou lukt het maar niet. Misschien denk je dat het je diploma’s zijn, of gebrek aan kennis, waardoor je niet aangenomen wordt.
Je blijft steeds nieuwe kennis opdoen, maar het heeft niet het gewenste resultaat.
Hoe komt dit toch? En wat kan ik eraan doen om dit te voorkomen?
De kans is groot dat jij door je faalangst erg onzeker bent en dit merkt een potentiële werkgever. Als jij jezelf al niet gelooft, waarom zou een ander dit wel doen? Door te werken aan jouw faalangst, assertiever te worden en je zelfvertrouwen te vergroten, kun je jezelf wel overtuigend laten zien en is de kans op succesvol en gelukkig leven vele malen groter.
De volgende tips kunnen je helpen, je faalangst de baas te worden en daardoor je grenzen verleggen en het beste uit jezelf naar boven te
halen!
Tips voor faalangst bij volwassenen
Met behulp van de volgende tips kan je jouw faalangst de baas worden:
1. Sta jezelf toe om fouten te maken
Leren gaat met vallen en opstaan, die uitspraak heb je vast weleens gehoord. En zo is het maar net. Als je jezelf wilt ontwikkelen is het heel belangrijk om te oefenen. En dit oefenen gaat vaak niet zonder fouten.
Eigenlijk zou ik het woord “fout” hier niet willen gebruiken. Dit geeft meteen een zware lading. Beter is het om te kijken naar het resultaat. Heeft jouw actie het gewenste resultaat opgeleverd of juist niet? En wat kan je leren van jouw fouten?
Hoe kan jij zorgen dat je wel het gewenste resultaat krijgt? Door gewoon te doen ontdek jij wat wel en niet werkt. Als iets niet werkt, blijf hier dan niet te lang in hangen en zie het niet als persoonlijk falen. Zie het als leerpunt en onderzoek hoe jij dit de volgende keer beter kan doen.
2. Verleg je grenzen
Stel, jij vindt het heel eng om voor een grote groep te staan en iets te presenteren, maar je wilt dit wel heel graag leren. Je kunt dan meteen van jezelf eisen dat je dit gewoon doet, maar de druk die je jezelf dan oplegt is zo groot, dat de kans groot is dat je je hier heel onprettig door voelt. Beter is het om geleidelijk jouw grenzen te verleggen.
3. Zorg voor successen
Eigenlijk is dit een vervolg op de vorige tip. Zorg dat jij jezelf niet te hoge eisen stelt, maar begin klein. En als iets goed gaat, wees daar dan ook trots op. Kijk niet naar anderen die dit schijnbaar zonder moeite doen en haal jezelf niet naar beneden. Jij vond het lastig en je hebt deze stap overwonnen. Dat is heel knap en daar mag je echt trots op zijn.
Misschien ging het nog niet zo vloeiend als je zou willen, maar door het vaker te doen komt dat vanzelf. Kijk naar de dingen die al wel goed gingen en zie de dingen die nog beter kunnen als leerpunt.
4. Vergroot je zelfvertrouwen
Veel mensen met faalangst zijn erg streng voor zichzelf. Ze vinden dat ze geen fouten mogen maken en alles perfect moeten doen. Onmogelijk om te halen en bij iedere keer dat je dit niet lukt gaat je zelfvertrouwen omlaag. Perfectionisme kan je heel erg in de weg zitten bij het overwinnen van je faalangst.
Om je zelfvertrouwen te vergroten is het heel belangrijk niet teveel te kijken naar de dingen waar jij niet goed in bent, maar juist te kijken naar de dingen waar jij wel goed in bent. Gebruik jouw kwaliteiten om de dingen waar jij minder goed in bent mee te kunnen compenseren.
We zijn gewend om altijd te kijken naar de dingen die nog niet goed gaan en hier mee aan de slag te gaan. Heel logisch, maar je accepteert jezelf dan niet zoals je bent en de kans is dat je uiteindelijk niet meer jezelf kan zijn.
Ben jij bijvoorbeeld iemand die introvert is, dan kun je je voordoen als extravert, maar dat zal jij nooit worden. Beter is het om te accepteren dat jij introvert bent en de dingen te doen op een manier die bij jou past.
Door iets minder kritisch op jezelf te zijn en jezelf te accepteren om wie jij bent, geef je jezelf de ruimte om trots op jezelf te kunnen zijn. Geef jezelf geregeld een compliment voor dingen die je goed gedaan hebt.
Een mooie spreuk die ik vaak gebruik is: “Wat je aandacht geeft groeit”. Geef jij de dingen die niet goed gaan veel aandacht, dan zal je
steeds negatiever over jezelf gaan denken, maar geef jij juist de dingen die wel goed gaan veel aandacht, dan wordt je zelfbeeld positiever.
5. Voorkom uitstellen
Als je ergens bang voor bent, is een automatische reactie om ervoor weg te vluchten. Mensen met faalangst hebben dan ook geregeld last van uitstelgedrag. Ze zoeken steeds een excuus of uitweg om de enge situatie uit de weg te gaan. En hoe langer het uitstellen duurt, hoe groter de berg wordt.
Jouw stressniveau neemt steeds meer toe en zorgt ervoor dat de angst alleen maar groter wordt. De drempel wordt steeds groter en de kans dat je het alsnog gaat doen wordt steeds kleiner. Het is beter om het meteen maar te doen en de kans is groot dat het achteraf gezien helemaal niet zo eng was als je dacht.
Dit zorgt weer voor meer zelfvertrouwen en is een stapje in de goede richting als het gaat om het overwinnen van je faalangst.
Tot slot
Om mijn zelfvertrouwen te vergroten heb ik de eCursus "Blijvend Zelfvertrouwen" van Frank de Moei gevolgd. Dit is een 13-weekse online cursus waarbij je uiteindelijk jouw zelfvertrouwen een enorme boost geeft.
Hier kun je een uitgebreide review lezen over deze cursus op mijn andere website. Mocht je hierover meer informatie willen, mail dan naar jerik@puurmindsetacademy.nl of laat hieronder een reactie achter.
