Heb jij dat ook wel eens? Dat je achteraf toch net iets anders had willen zeggen? Dat je de volgende dag denkt; “had ik maar….” Of dat je juist echt veel te agressief gereageerd hebt op iets of iemand die er misschien zelfs wel helemaal niks mee te maken had? Gedachten zoals; “Ik weet niet wat te zeggen.”
"Wat heb ik nu weer gezegd.” Of; “Oeps, dit had ik beter anders kunnen aanpakken!” Die kennen we allemaal wel, iedereen maakt weleens zoiets mee. Maar, als dit heel vaak voorkomt is het tijd om verder in dit blogartikel te duiken.
Leer ervoor te zorgen dat je keuzes krijgt in alle manieren waarop je kan reageren. Zodat je elk moment kan veranderen van reactie wanneer jij dat wil. Leer je gedachten op een manier uit te spreken zoals jij dat wilt, vanuit je hart. Wat als je dat zou kunnen? Hoe zou dat voor jou zijn? Dat je kunt spreken vanuit je hart op elk moment dat jij het wilt en de gedachten en gevoelens kan uiten die je hebt?
Dat je jouw zicht op de dingen kan weergeven zoals jij dat wil. Dat jij je gevoelens en gedachten kunt laten gaan en dat je gehoord wordt? Omdat het echt recht uit jouw hart komt en dit keer geen vervelende omweg heeft gemaakt in jouw hoofd en je jezelf weer eens niet hebt laten horen of juist veel te agressief.
Assertiviteit wat is dat?
Assertiviteit is de manier waarop iemand met andere mensen in verschillende situaties omgaat. Als je assertief reageert dan kom je op voor je eigen mening, rechten en standpunten.
We kunnen 3 soorten gedrag onderscheiden;
Iemand die sub assertief gedrag vertoont, durft- of komt niet tot nauwelijks voor zijn mening of rechten uit. Een dergelijk persoon heeft een stille en afwachtende houding en vaak ook een verlate reactie, waardoor deze niet meer de huidige reactie is uit het desbetreffende moment.
Iemand die assertief gedrag vertoont kan op een niet kwetsende, tactvolle manier opkomen voor de eigen mening, behoeften of belangen. Deze persoon heeft een open en krachtige volwassen houding van een volwassen iemand tegenover alle mensen in relaties, werk, scholing en andere sociale situaties. Waarbij hij zich zelfverzekerd toont, voor zichzelf opkomt en gevoelens en gedachten uit vanuit het hart.
Iemand die zich agressief gedraagt overschrijdt grenzen, regels of waarden, of dreigt dat te gaan doen. Hiermee berokken je anderen of jezelf materiële, lichamelijke of psychische schade. En daarbij ben je je niet per se bewust van de gevolgen en de effecten van je gedrag. Agressief gedrag komt vaak voor wanneer je niet goed kunt uiten wat je wil zeggen en hiermee wacht, dus na sub assertief gedrag komt agressief gedrag en dat is voor niemand prettig. Maar gelukkig kun je daar iets aan doen.
Er is geen goed of slecht, maar het denken maakt het ervan
- W. Shakespeare
Assertief gedrag tegenover agressief gedrag
Maar assertief gedrag, is dat dan niet egoïstisch of zelfs agressief?
Begrijpelijk dat je dat denkt, want je bent niet de eerste die assertief gedrag verwart met agressief gedrag. Maar realiseer je dat assertief gedrag niets te maken heeft met grof zijn of over andere mensen heen lopen. Integendeel, assertief gedrag is vaak prettig voor beide kanten. Je geeft je grens aan, waardoor de ander ook duidelijkheid krijgt.
Dat doe je ook nog eens op een respectvolle manier met oog voor jezelf en voor de ander. Het verschil zit hem dus vooral in de manier waarop je voor jezelf opkomt. Agressief zijn betekent dat je iets opeist vanuit je eigen belangen zonder oog te hebben voor de wensen van een ander.
Agressief gedrag:
Houd eens op met steeds werk op mij afschuiven! Ik ben er helemaal klaar mee"
Assertief gedrag:
Ik vind het niet fijn als je me extra werk mailt zonder eerst te overleggen of dat past. Ik heb liever dat je aan me vraagt of ik daar wel tijd voor heb."
Dat klinkt een stuk prettiger en opbouwender. Je kunt dan ook prima assertief zijn in bepaalde situaties zonder de ander te kwetsen.
Sub assertief gedrag:
Zou je misschien een volgende keer – en je moet het zeggen als je het niet wilt – maar ik denk dat het wel goed is als je een volgende keer even checkt of ik tijd heb. Maar alleen als dat je lukt en als je het oké vindt, hoor"
De gevolgen als je niet assertief bent
Wanneer je niet of te weinig assertief bent heeft dat gevolgen. Mensen die hun mening of wensen niet durven aan te geven, houden alles binnen en kroppen alles op. Grenzen worden overschreden en dat geeft frustraties. Wanneer die frustraties dan tot uiting komen is dat vaak in agressie of je raakt juist uitgeput omdat je het almaar hebt opgekropt.
Je bent waarschijnlijk veel te veel bezig met de wensen en de mening van anderen omdat je graag aardig gevonden wil worden of leuk en zo raak je het contact met jezelf kwijt. Je weet niet meer goed wie je nu werkelijk bent en wat je nodig hebt om gelukkig te zijn.
Vaak heb je simpelweg geen idee meer wat nou eigenlijk jouw behoeften zijn en als je dit niet weet kun je hier ook niet naar handelen. Wanneer je niet goed je grenzen kan of durft aan te geven, heb je dus ook meer kans om burn-out te raken. Je bent veel te gevoelig voor de omgeving maar hebt niet de mogelijkheid om deze te beïnvloeden.
Dat kost ontzettend veel energie. Verder heeft een tekort aan assertief gedrag invloed op sociale contacten. Doordat je niet jezelf voldoende presenteert, word je vanzelf minder gezien. Dit kan als gevolg hebben dat je niet de sociale contacten heb die je eigenlijk wel graag zou willen.
Herkenbaar?
Het enige echte falen in het leven is niet trouw te zijn aan de beste versie van jezelf.
Boeddha
Meer over agressief gedrag
Elk mens kan zich agressief gedragen maar iedereen gaat anders om met die mogelijkheid. Bij bijna alle vormen van agressief gedrag spelen gevoelens en emoties als angst, boosheid en verdriet een belangrijke rol in het ontstaan ervan. Die zijn namelijk belangrijk om te bepalen of je je veilig en goed voelt of niet.
Hoe veiliger, meer op zijn gemak en ontspannen iemand zich voelt, des te eerder hij geneigd is zich op kalme en plezierige wijze te verhouden met anderen.
En jezelf veilig voelen zit in jou. Je hebt alle hulpbronnen in jezelf zitten om veiligheid voor jezelf te kunnen creëren. Het tegenovergestelde geldt ook: des te onveiliger, minder op zijn gemak en meer gespannen iemand zich voelt, des te eerder hij geneigd is oplossingen te zoeken die in zijn ogen die onveiligheid teniet doen en rust brengen. In veel gevallen is dat juist het zelf uitoefenen van agressie.
Vele mensen hebben moeite met het uiten van emoties. Dan hebben we het vooral over het uiten van emoties zoals boosheid en agressie, afgunst en jaloezie. Destructief voor onszelf en onze omgeving. Maar moeten we daarom deze emoties ‘regulieren’ ofwel inhouden, onderdrukken en parkeren? Of kunnen we ook op een andere, constructieve manier naar het uiten van emotie kijken?
Het is nou eenmaal zo dat pijn en emoties worden gestuurd door het autonome zenuwstelsel en dat het redelijke denken, naarmate de emoties heftiger zijn, minder makkelijk dat autonome zenuwstelsel in de hand houdt. Wanneer je eenmaal agressief wordt of geworden bent, moet je je daarom bewust inspannen voordat je je er los van kunt maken.
Dit speelt ook wanneer je makkelijk bij je emoties kunt en agressief zijn een sterk ontwikkelde kant van je is. Ook dan is het verleidelijk om snel agressief uit te halen wanneer je dat zo voelt. Het lijkt wel of er geen rem op zit. Ook dan moet je je bewust inspannen om dit gedrag in toom te houden.
Het uiten van emoties
Vaak hebben we deze vaardigheid van het uiten van agressie al op jonge leeftijd geleerd. Wanneer je kwaad werd kreeg je misschien je zin, of werd je eindelijk wel gehoord of gezien als volwaardig. Dit leverde dus heel wat op voor je en daarom is het in je latere leven makkelijk om agressief gedrag te vertonen omdat je weet welke uitkomst je altijd kreeg.
Echter als volwassene word het uiten van agressief gedrag vaak gezien als gevaarlijk en zal je merken dat mensen soms bang van je worden of zich afzijdig van je houden.
Vaak geven we een ‘ander’ de schuld voor ongenoegen in onszelf. En als je het gaat rationaliseren en refereren aan bepaalde goed of foutgedachten en ik of anderen gedachten dan kun je het ongetwijfeld zo draaien dat dat ook werkelijk zo lijkt te zijn. Alles wordt in de menselijke geest gemaakt tot iets van jezelf en we moeten het kunnen refereren aan kaders van goed, fout, beter en best.
Als er iets ‘verkeerds’ gebeurt dan is er een ‘iemand’ fout… En meestal willen we dat zelf niet zijn. En dus uit je dat dan op de omgeving.
Het uiten van emoties is het gedrag als gevolg van een emotie of gevoel. Wat er destructief is aan uiten is het schadelijke effect dat het heeft op de omgeving. Hierdoor komen er scheurtjes in relaties of worden bepaalde sociale regels overschreden die een ander leed berokkend.
Dat is vervolgens weer nadelig voor ons, omdat we daarmee onze eigen glazen ingooien tot rampscenario’s aan toe in de slechtste gevallen. Met het leren emoties te uiten, zet je een stap in de juiste richting… Maar hoe dan? Ik ben toch zo? Kan dat dan? Zul je misschien denken.
Gelukkig zit het antwoord in jou en ben je hier al begonnen met jezelf te ontwikkelen.
Wat is assertief gedrag?
Waarom is assertiviteit belangrijk?
Assertiviteit is zo’n belangrijke eigenschap omdat je hiermee opkomt voor jezelf. Bovendien is assertiviteit onmisbaar in je omgang met andere mensen. De mensen met wie je omgaat, moeten voelen dat ze met een assertief en zelfverzekerd persoon te maken hebben, want mensen gaan graag om met zekere en assertieve mensen.
Gelukkig krijg je hier de belangrijkste tips over assertiviteit op een rijtje.
Praktische tips
Spreek in de ik-vorm
In ik-vorm praten. Dit is nog niet altijd zo makkelijk. Maar op deze manier ben je je altijd bewust van je eigen gevoelens en kunnen anderen zich makkelijker in jou verplaatsen. Door in de ik-vorm te praten, voorkom je tevens dat je anderen veroordeelt of bekritiseert. Door in de ik-vorm te praten voelt een ander zich dus ook niet snel aangevallen en blijf je zelf ook makkelijker bij je eigen gevoelens en gedachten.
Bewaak je eigen grenzen
Concreet betekent dit: NEE zeggen.
Als je respect hebt voor jezelf, en je wil ook respect van anderen bewaak dan je grenzen. Zonder je schuldig te voelen. Kom voor jezelf op en zeg nee als dat nodig is. Het zijn maar drie letters: NEE! Of vier letters: NEEN! Makkie, toch?
Hou het bij de feiten
Een andere manier om je assertiviteit te verbeteren is door je te focussen op de feiten. Beperk het aantal meningen en oordelen en hou het bij zoveel mogelijk objectieve observaties. Laat daarna weten wat het actieplan moet zijn om tot het gewenste resultaat te komen.
Laat in je gedrag zien dat je het meent!
Assertiviteit komt er vaak op neer dat je jouw boodschap met een krachtige en duidelijke stem overbrengt. Dit is bovendien een charismatische eigenschap! Zorg ervoor dat je zegt wat je doet en dat je doet wat je zegt. Door achter je eigen woorden te staan en dit ook te kunnen overbrengen, zullen mensen je hun onverdeelde aandacht geven.
Spreek met energie en ondersteun je woorden met degelijke lichaamstaal. Zo komt je boodschap heel wat krachtiger over. Dit gaat vaak vanzelf als je in jezelf gelooft.
Sta aan de oorzaak-kant, in plaats van aan de gevolg-kant
Weet dat het niet uitmaakt wat je meemaakt maar hoe je ermee omgaat. Als je je niet laat meesleuren door omgevingsfactoren zul je makkelijk naar jezelf kunnen kijken en oplossingen vinden. Sta zelf aan de kant van de oorzaak, dat wil zeggen jij kan het gevolg dus zelf creëren!
Verwoord je gevoelens, gedachten en wat je nodig hebt
Wat wil jij? Wat denk jij? Wat vind jij? Wat voel jij? Laat dit weten aan anderen. Zo blijf je dicht bij jezelf.
Jij maakt(e) altijd de beste keuze op dat moment dus verwerk je schuldgevoel
Soms maken we keuzes die we achteraf, met meer informatie niet gemaakt hadden. Echter op dat moment had je nog geen andere mogelijkheid en heb je toen de beste keuze gemaakt. Maar schuldgevoel kan een sterke factor zijn die jou tegenhoudt om assertief te zijn. Verwerk schuldgevoelens en voel je niet schuldig op momenten waarbij het goed is om assertief te zijn. Sterker nog: voel je juist krachtig en trots dat je voor jezelf opkomt!
Stel de juiste vragen
Wanneer je behoefte hebt aan iets, dan vraag je er op een zelfverzekerde, prettige en positieve manier naar.
Vraag om wat je wilt
Ga er niet vanuit dan mensen je gedachten kunnen lezen of precies weten wat je behoeften zijn. En wees niet bang om te vragen om hetgeen je wilt. Misschien krijg je het niet altijd, maar niet geschoten is altijd mis. Ja heb je en nee kun je krijgen!
Wat anderen van je denken, daar heb jij niks mee te maken
Als je de hele tijd bezorgd bent over wat anderen van jou denken, zul je minder snel geneigd zijn om je gevoelens en gedachten te uiten. En dat is juist zo belangrijk bij assertiviteit. Door niet teveel aan anderen te denken, zul je makkelijker je mening of voorkeur kenbaar maken.
Rampdenken ofwel Doemscenario’s helpen je niet verder
Wanneer iets erg spannend is, bedenk je al snel alle mogelijke problemen die er kunnen ontstaan. Je wilt jezelf namelijk vaak indekken voor vervelende situaties. Probeer realistisch te zijn. Want wat kan er nou werkelijk gebeuren? De zenuwen die je voelt wanneer je eerlijk en oprecht wilt zijn, zijn onnodig.
Bekijk de situatie helder zonder deze in te kleuren met allerlei gevoelens. Leef in het hier en nu. En je zult zien dat er in werkelijkheid niets aan de hand is. Mensen houden van duidelijkheid, ook wanneer het jouw duidelijkheid is.
Durf eerlijk te kijken naar jezelf
Voordat je een mening hebt over hoe anderen zich gedragen, is het zinvol om eerst je eigen gedrag te kennen. Hoe kom je zelf over op anderen? Bekijk jezelf in de spiegel, kijk in je ogen en wees eerlijk. Is er iets dat je zelf kunt veranderen aan je eigen gedrag? Mag jij er zijn? Geloof je dat zelf en kunnen anderen dat ook geloven? Want alleen wanneer je zelf gelooft dat je goed genoeg bent, pas dan kunnen ook anderen dit geloven.
Weet wat jouw waarden zijn en kom daar voor op
Assertiviteit wordt heel makkelijk als je voor jezelf helder hebt wat je waarden zijn. Waarden zijn de dingen die jij belangrijk vindt. Stel een ‘persoonlijk statuut’ op met jouw belangrijkste waarden, zodat je in iedere situatie direct dingen recht kun trekken als ze jouw waarden overtreden.
Praktische oefeningen
1: Stop het twijfelen!
Minder assertieve mensen twijfelen niet alleen veel in hun hoofd, maar gebruiken ook twijfelende woorden. Logisch dat je met twijfelende taal twijfelend overkomt. Wil je graag krachtig overkomen en mensen inspireren met jouw boodschap of mening? Laat dan de twijfel-woorden achterwege. Woorden die twijfelend overkomen zijn de woorden ‘mogelijk’, ‘wellicht’ en ‘waarschijnlijk’.
Veel woorden en zinnen die je gebruikt verzwakken je zelfvertrouwen en je assertiviteit. Je kunt ze daarom maar beter vermijden. Zo gebruiken bijvoorbeeld veel onzekere mensen als ze iets willen doen het woord proberen. Proberen is een woord waar de mislukking al in ligt opgesloten. Want als je probeert, dan kan het zomaar zijn dat je daar niet in slaagt.
Een voorbeeld van verzwakkend en twijfelend taalgebruik is: “ik zou eigenlijk best wel een nieuwe bos bloemen willen.” Wil je daadkrachtig overkomen dan zeg je: “Ik ga een nieuwe bos bloemen kopen.” Deze vorm van spreken wordt versterkend taalgebruik genoemd.
Het is een wijze van communiceren die geen twijfel laat bestaan. Je geeft een duidelijke boodschap af. Je neemt verantwoordelijkheid voor je leven en voor de keuzes die je maakt. Ook mentaal hebben versterkende woorden invloed. Je krijgt namelijk het gevoel dat je controle krijgt over je leven. Je bent duidelijk tegen een ander, maar tegelijkertijd ook tegen jezelf. Versterkende taal geeft zelfvertrouwen en dat is precies de basis die je nodig hebt om assertief te kunnen zijn.
2: Baas over jouw gedachten
Gedachtes zijn paden die je in je brein gemaakt hebt als gevolg van gewoontes. Zeker wanneer je te maken hebt met onzekerheid, zijn kleinerende zinnen in je hoofd vaak een gewoonte geworden. Denk maar eens na over hoe vaak je in jezelf dat stemmetje hoort dat zegt: “Daar ben ik niet goed genoeg voor.” Of: “Dat kan ik helemaal niet.” “Daar moet ik slimmer voor zijn.”
Het zijn geprogrammeerde gedachtes die gelden als een excuus om niet buiten je comfortzone te hoeven stappen. Wil je wel graag een andere weg kiezen? Wil je wel verandering in je leven door je assertiever te gedragen en meer zelfvertrouwen te voelen? Dan is het belangrijk dat je uit je comfort zone durft te stappen.
Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg
3: Affirmaties
Wat zijn affirmaties?
Affirmaties zijn krachtige en positieve zinnen die je tegen jezelf zegt. Hoe vaker je positieve woorden gebruikt, hoe sneller je die woorden gaat geloven. Een verandering in je brein heeft tijd nodig.
Ben je geneigd om al snel terug te vallen op gedachtes als: ik kan het toch niet of ik ben niet goed genoeg? Herinner je dan direct een positieve affirmatie. De volgende affirmaties zijn voorbeelden die je kunt gebruiken:
• Ik ben goed zoals ik ben
• Ik ben het waard
• Ik respecteer mezelf en de wereld om me heen
• Ik ben liefde en vanuit liefde kijk ik naar mezelf en anderen
• Ik ben een bron van liefde en kracht
• Ik ben krachtig en sterk
Affirmaties zijn een krachtige manier om je gedachtes aan te passen en te bouwen aan meer zelfvertrouwen. Want hoe groter het vertrouwen is in jezelf, hoe assertiever je durft te zijn.
4: Assertiviteit met je lichaam
Werk aan assertiviteit door middel van je lichaam. Je zoekt iemand uit je omgeving die je vertrouwt. Samen gooien jullie een bal naar elkaar. Iedere keer dat iemand de bal gooit zegt diegene ‘ja’. Dit houd je even vol, waarna het woord ja wordt verwisseld voor het woord ‘nee’. Zeg beide woorden krachtig en voel
wat dit met je doet.
5: Assertiviteit op het werk
Vandaag vertel je een collega waarom je graag met hem of haar werkt.
Tip: Het makkelijkste gaat dat aan de hand van een concrete ervaring die je met hem of haar had. Ga niet iets ‘bedenken’.
6: Assertief lopen
Loop naar een ruimte met veel mensen en loop door de mensen heen, zonder van je pad af te wijken. Laat anderen voor jou aan de kant gaan. Als je tegen ze aan botst; Dan is dat maar zo. Dat is dan een mooie kans om je assertiviteit te trainen.
7: Deel je mening
Tip: Hier heb je een paar voorbeeldzinnen:
• Dat idee spreekt me aan, want…
• Ik ben daar niet zo over te spreken, want…
• Ik vind het prettig om dit te bespreken, want…
8: Stel een vraag
Vraag om een klus of taak die je graag wilt doen. (Aan je collega of je leidinggevende)
Tip: Het mag van alles zijn. Groot of klein, zolang het maar iets is wat je echt wil doen. Het belangrijkste doel is dat je kenbaar maakt wat je graag wil doen.
9: Wie ben je die je niet meer wilt zijn?
Vaak is het wel makkelijk en acceptabel voor onszelf om onze kwaliteiten te benoemen. Hoewel sommige mensen met een heel negatief zelfbeeld zelfs daar nog moeite mee hebben. Maar ook als je niet weet waar je trots op bent in jezelf, dan weet je vaak wel waar je niet trots op bent. Waar je vaak ook niet blij mee bent. Dat deel van jou, wat je feitelijk in jezelf veroordeelt en wat er eigenlijk liever niet zou mogen zijn.
Accepteer dat je bent wie je bent.
Een eerste stap in het bouwen aan je zelfvertrouwen en om je assertiviteit te vergroten is accepteren dat je dat stuk, dat deel ook bent. Daarom mag je voor jezelf nagaan wie je nog meer bent die je niet meer wilt zijn. De tweede stap is bewust ervoor kiezen te accepteren dat jij dat bent. Dat het bij je hoort en dat je besluit om je daar niet langer tegen te verzetten. Wat vaak kan helpen om het te accepteren is kijken naar de tegenoverliggende kwaliteit.
Die is er namelijk altijd. Dus wat wil jij wel zijn? En, hoe ziet dat er dan uit? Kijk naar jezelf wanneer je gedrag vertoont dat laat zien wat jij wel wil zijn. Visualiseer dat tot een duidelijk beeld en geef zo je brein richting om dat gedrag te kunnen gaan doen. Oefen dit gedrag regelmatig totdat het een gewoonte is geworden.
10: Assertief met sub-modaliteiten
Neem plaats op een plek die voor jou goed is om even je ogen te kunnen sluiten. Wanneer je ogen gesloten zijn haal je bewust een aantal keer diep adem en concentreer je op een beeld van iemand uit jouw omgeving die erg assertief is. Iemand waar jij iets van wil en kan leren. Zorg ervoor dat je hem of haar duidelijk ziet.
Is het kleur of zwart/wit? Als een foto of een film? Wat valt je op aan het beeld? Kijk naar dat beeld en zie deze persoon het gedrag doen wat jij wil leren. Assertief gedrag. Kijk naar de bewegingen, luister naar de stem. Wat hoor je? Is de stem hard of zacht? Laag of hoog? Trilt deze of juist niet? En voel wat dat met jou doet. Krijg je een warm gevoel bij deze assertieve persoon? Of koud? Van binnen of juist van buiten?
Beweegt het gevoel of staat het stil? Merk op wat er allemaal is bij dit beeld van deze assertieve persoon. Vervolgens zet je jezelf in het beeld erbij en kijk naar jezelf, laat jezelf op dezelfde manier bewegen als de assertieve persoon, kijk goed en neem de bewegingen van jou assertieve zelf in je op. Luister naar jouw stem wanneer deze net zo assertief klinkt als jouw voorbeeld. En voel wat je voelt als je dit alles ziet, hoort en voelt.
Sla dit op. Klik dit beeld, geluid en gevoel vast. Zo geef jij jouw brein richting. Ga dit gedrag doen en vraag feedback. Herhaal dit de komende week elk moment dat jij er aan denkt, zo train je jouw brein en word je assertief. Er bestaat geen falen alleen feedback.
