In onze leefwijze is het gemeengoed om te zoeken naar de negatieve kanten van onze resultaten: Het falen. We kunnen 1001 dingen goed doen, maar op juist dat ene ding dat misgaat wordt de focus gelegd.
Waarom zijn we toch zo hard voor onszelf en waarom willen we toch alles zo perfect doen? Het valt mij op dat veel van mijn coachees alleen met de “hoe stop ik falen” vragen komen: * Waarom doe ik dit fout?
- Ben ik nou zo stom en ben ik de enige die zich hier druk over maakt?
- Ik kan dat niet, ik ben gewoon niet goed genoeg!
- Ik krijg het maar niet voor elkaar om dat te veranderen, gek hè? Enzovoort.
Wanneer we gaan inzien dat we niet falen, maar dat we slechts feedback krijgen op de door onszelf gemaakte actie, dan kunnen we vooruit. De manier van kijken verplaatsen van negativisme naar positivisme.
Hoe negatieve gedachten negatieve eindresultaten opleveren
Je kunt het brein zien als een computer die alle informatie binnenkrijgt via de zintuigen. We zien, horen, voelen, proeven en ruiken. Als we een einddoel voor ogen hebben, dan start het brein direct met de actiepunten die nodig zijn om bij dat doel te komen.
Nu heb je ‘moet-doelen’ en ‘wil-doelen’. Je hebt doelen waar je blij van wordt en doelen waarvan je vindt dat het moet gebeuren, maar waar je in feite energie aan verliest. Dit is voor iedereen anders. De één kan niet wachten om de tuin te onderhouden en de ander vindt het verschrikkelijk. Zelfde tuin, zelfde werk, ander mens.
Wanneer jij het leuk vindt om in de tuin te werken, dan geeft dit doel een fijn, bevredigend gevoel en je wordt er ook direct naartoe getrokken. Wanneer je het vervelend vindt, dan krijg je een naar gevoel. Hoe je er ook in staat, beide tuiniers beginnen met dezelfde gedachte…
Van gedachte naar gedachten naar eindresultaat
De ‘fijn-in-die-tuin’-tuiniers
Deze begint met gedachte 1. Hij/zij zegt bijvoorbeeld tegen zichzelf: ”ik wil vandaag lekker in de tuin werken.” Vervolgens ziet hij/zij in gedachten de tuin voor zich; nu nog ongesnoeid en vol onkruid. Echter, deze tuinier is een liefhebber en hij/zij stelt zich al voor hoe de tuin er uitziet als het klaar is en hoe tevreden hij/zij op het terras naar die prachtige tuin kijkt met een glaasje wijn in de hand. Bovendien verheugt hij/zij zich op het de voor de geest ontspannende lichaamsarbeid in het zonnetje.
De ‘Ik-vind-die-tuin-maar-niks’-tuiniers
Deze begint met gedachte 2 “De tuin moet gedaan worden”. Nu, in plaats van een fijn plaatje van een mooi gesnoeide en onkruidvrije tuin, voelt hij/zij de pijn in de rug en knieën die het vast en zeker zal opleveren en bedenkt hij/zij zich hoe zinloos al dat onkruid plukken is, want binnen korte tijd is het allemaal weer teruggegroeid. Bovendien heeft hij/zij bepaald geen groene vingers, want alle planten die hij/zij aanraakt lijken dood te gaan. Al deze gedachten geven uiteraard een negatief gevoel en weerhouden het ontstaan van plezier.
Negatieve gedachten leveren een negatief resultaat.
Patroondieren
Elke keer als we aan iets denken starten we hetzelfde patroon op. Dit patroon is afhankelijk van waar en met wie je bent, want feit is dat iedereen zich wisselend gedraagt in gezelschap van wisselende personen en een andere omgeving. Een ieder van ons speelt meerdere rollen in het leven.
De hooligan die in het weekend nog uit frustratie een stoel op de tribune heeft vernield, kan in het dagelijks leven heel goed een gestudeerde advocaat zijn. Hoe zit dat bij jou? Gedraag jij je in gezelschap van je leidinggevende hetzelfde als in gezelschap van je beste vriend(in)? Wie herkent zichzelf niet in de situatie dat je met een goede vriend over je toekomst hebt.
Je hoort jezelf overtuigd zeggen: “Je hebt gelijk; ik moet die stap maken, ik ben er aan toe. Ik zal daar inderdaad veel gelukkiger van worden”. Vastberaden en krachtig stap je op je doel af, maar als je eenmaal voor betreffende persoon staat die je nodig hebt in je actie, start het brein toch weer een ander programma op en kun je toch de stap niet maken. Van krachtige actie naar passief in je vertrouwde patroon blijven hangen.
Van falen naar feedback
Falen bestaat niet. Het enige dat we merken na een actie is het resultaat. We dachten ‘als ik X doe dan krijg ik Y’. Wanneer je Y niet krijgt dan is dat geen falen, maar simpelweg feedback. Op de één of andere manier heeft er intern of extern iets niet gewerkt. Hier kunnen we een hele zware negatieve lading aan hangen, maar we kunnen ons ook afvragen: Waar ging het mis en hoe zou er volgende keer beter / anders kunnen? Het interne stuk is je eigen strategie en het externe slaat op dat wat je van anderen verwacht. Van idee naar doel zijn alleen maar doe-dingen.Het gaat om actie en volharding. GA.AAN!
Hoe krachtig is jouw overtuiging?
Wanneer je iets gaat doen, doe je dat voor een doel. Als je water drinkt, heb je dorst of je bent je ervan bewust dat je lichaam het nodig heeft. Je nam water, omdat je overtuigd was dat het goed is. De ander neemt een biertje als hij dorst heeft en is ervan overtuigd dat daar niets mis mee is, terwijl weer een ander ervan overtuigd is dat alcohol slecht is en vermeden moet worden.
Dit zijn allemaal overtuigingen die jou bepaalde acties doen ondernemen. De overtuiging is jouw gas- of rempedaal. Overtuigingen zijn keiharde en (bijna) onbuigzame patronen. Het is op onbewust niveau voor jou de WAAR-heid. Het is WAAR en heeft ook nog eens de hoogste WAARDE.
Interne en externe communicatie
Het model hiernaast toont aan van waaruit mensen handelen binnen een bepaalde context; dus waar en met wie. Voorbeeld: In het zwembad draag je een zwembroek of bikini, maar op je werk zul je in deze kledij nooit verschijnen.
En bloot is al helemaal geen optie, terwijl je in de sauna niet anders doet. Context is dus voor een groot deel bepalend.
Sommige mensen leven vanuit het geloof in een hoger doel. Dit kan een religie zijn, maar ook bijvoorbeeld iemand die met hart en ziel voor Greenpeace werkt.
Deze mensen stralen dat uit binnen hun identiteit. Zij hebben de stellige overtuiging dat de walvis gered moet worden en vandaar dat ze ook alle moed hebben om in een klein bootje proberen een harpoen tegen te houden. Zij doen alles voor het hogere doel.
Wat geloof jij; wat koppel jij terug aan jezelf?
Maar wat geloof jij? Wat is jouw hogere doel? En wat staat jou in de weg om te komen waar je wilt zijn? Kijk eens objectief naar jezelf en geef jezelf eens feedback, zonder te vervallen in ‘falen’. Is het iets in je gedrag? Zo ja, kun je dit gedrag misschien veranderen door iets dat een laag hoger ligt te veranderen? Een laag hoger dan gedrag ligt, zoals je in het model kunt zien, vaardigheid.
Als je bijvoorbeeld denkt geen goede spreker te zijn, dan kun je dit leren. Maar stel dat je alle technieken al beheerst, maar je doet het nog steeds niet, dan kun je de overtuiging hebben geïnstalleerd die zegt: ”Ik kan dat nou eenmaal niet” of “Dat zit niet in me. Zo ben ik nou eenmaal”. Tja, en als je ervan overtuigd bent dat je iets niet kunt, dan zul je die onkunde ook openbaren. Als je bezig bent met falen, dan zul je jezelf hierin ook bevestigen.
Je brein zal handelen naar jouw overtuiging en hoogstwaarschijnlijk zul je actie gaan vermijden. Als je denkt dat je geen spreker bent, dan doe je het ook niet. Zonde, want natúúrlijk kun je het! Reden om te onderzoeken wat er aan jouw overtuiging ten grondslag ligt. Ben je misschien bang dat als je staat te spreken, mensen jou een kluns vinden? Als dat zo is zul je uiteraard niet snel geneigd zijn te gaan staan spreken, want niemand wil een kluns gevonden worden. Je hebt immers iets in stand te houden; JOUW IDENTITEIT.
Pijn en plezier.
Wanneer je eenmaal doorziet hoe het werkt en hoe negativisme hierin een grote rol heeft, dan zie je dat je eigenlijk in een soort “loop (repeterende cirkel)” terechtkomt. Je wilt iets bereiken en denkt daar goed aan te doen (plezier), maar dan ineens denk je aan het nadelige effect op je identiteit (pijn), want jouw overtuiging zegt dat je ‘het’ nou eenmaal niet kunt. Je bedenkt je dat je misschien nog wat meer tijd nodig hebt of nog wat meer oefening en informatie.
Je gedrag verandert en je trekt je terug. Een zich herhalend proces; een “loop” waar je je tegen wil en dank steeds weer in terugvindt. Nu zijn er gelukkig technieken om je identiteit aan te passen. Deze identiteit is je namelijk ook maar aangeleerd. Is het namelijk niet zo dat ouders, overgrootouders en leerkrachten onbedoeld (en ongetwijfeld vanuit de beste intenties) van alles bij je installeren?
Want, zeiden ze niet ooit dingen tegen je als:
“Wat BEN jij toch een chaoot!”
“Hij IS zo’n druk ventje (waar het kind bij zit), maar ja, zo IS hij nu eenmaal.”
“Jij BENT wel een stille hè?”
“Zit je nou weer voor die tv? Je BENT ook liever lui dan moe hè?”
Omdat de mens bij betekenisgeving aan een woord of term ook het tegenovergestelde nodig heeft, installeert het kind (en ook als volwassene doe je dit nog steeds) bij zichzelf niet alleen de ‘waarheid’ die is gesproken door de ander, maar ook het tegenovergestelde. Dus, ter verduidelijking ga ik door op de voorbeelden die hierboven zijn gegeven, betreffende een kind:
"Ik BEN een chaoot, dus ik BEN niet geordend". Hoe werkt dit door in bijv. het huiswerk?
"Ik BEN druk, dus ik BEN nooit rustig". Hoe werkt deze overtuiging door in de concentratie?
"Ik BEN een stille, dus ik spreek mij niet uit". Hoe gaat het leren? Hoe voelt het kind zich?
"Ik BEN lui, dus ik BEN geen harde werker". Hoe gaat het op school?
Zie je hoe het patroon van terugkoppeling aan jezelf als je iets wilt bereiken niet bepaald positief is? Stel, je wilt financieel accountant worden, maar je hoort dat je daar een geconcentreerd en nauwgezet persoon voor moet zijn. Tja, als je dan van kinds af aan ingewreven hebt gekregen dat jij een chaoot bent en nooit rustig… Wat beslis je dan? “Toch niets voor mij die baan”. Weg kans, weg droom!
Wat is jouw identiteit
Ga eens rustig zitten en schrijf eens op WIE je bent. Wat is jouw identiteit? Als je dat weet, schrijf dan eens op wat je echt WAARDEvol vindt. Waar kom je je bed voor uit? En als je een belangrijke waarde hebt, noteer dan eens hoe je weet dat deze vervuld wordt.
Bijvoorbeeld:Stel, dat een belangrijke waarde voor jou ‘GELUK’ is. Dan vraag ik aan je: Hoe weet je nou dat je gelukkig bent? Je kunt dingen antwoorden als:
- Als mijn kinderen goed terecht zijn gekomen
- Als ik 4 keer per jaar op vakantie kan.
- Als mijn man zegt dat hij van me houdt
- Als mijn baas laat zien dat hij of zij me waardeert
- Als ik het gevoel heb dat ik financiële zekerheid heb
Enzovoort
Hoe meer voorwaarden je hebt om aan je waarde, in dit geval ‘gelukkig te zijn’, te voldoen, hoe lastiger het wordt. Wanneer je namelijk aan één van de voorwaarden niet voldoet, dan kun je jezelf al niet gelukkig noemen.
Geef jezelf eens feedback op je waarden en voorwaarden. Moet het zo ingewikkeld als jij het jezelf maakt of kan het ook simpeler?
Geloof over jezelf wat je wilt
Wat geloof je zoal over jezelf en wat zou je willen veranderen? En kun je de nadruk leggen op het positieve? Zelfs als je iets wilt veranderen, kun je dit positief formuleren. Als je zover bent om een stukje van je identiteit te veranderen, dan veranderen jouw waarden, overtuigingen, vaardigheden en gedrag vanzelf mee. Kijk nog even naar het model.
Om dit ter afsluiting nog te verhelderen met een voorbeeld:Als jij als identiteit hebt: “IK BEN EEN GEZOND MENS”, dan verandert jouw waarde naar “GEZONDHEID”. Hieruit vloeit de overtuiging: “Om gezond te zijn eet, drink en leef ik gezond. Van daaruit ga ik sporten en gezond voedsel in huis halen”. De kans is nu ook groot dat je context verandert.
Misschien trek je wel een hele nieuwe vriendengroep aan. Om direct met deze waardevolle informatie aan de slag te gaan, begin zelf eens met de volgende overtuiging. Spreek hem hardop tegen jezelf uit (houd dit wel een maand vol, aangezien er een nieuw patroon moet inslijten):
”Ik ben een flexibel mens en kan alles bereiken dat mij gelukkig maakt”.
En ervaar wat het je brengt!
