Leuk dat je interesse hebt in het herkennen van micro-expressies! Na het lezen van dit blogartikel weet je meer over de 7 emoties die je kunt herkennen in het gezicht van jouw gesprekspartner. Deze zijn universeel en dus zeer betrouwbaar. Veel leer- en leesplezier!
Wat zijn micro-expressies?
Communicatie is onder te verdelen in verbale en non-verbale communicatie. Vaak wordt gedacht dat non-verbale communicatie en lichaamstaal hetzelfde zijn, maar dit is niet het geval. Lichaamstaal is een onderdeel van non-verbale communicatie. Net als micro-expressies. Micro-expressies zijn een zeer specifiek onderdeel van non-verbale communicatie.
Het zijn namelijk onvrijwillige, korte spiertrekkingen van de gezichtsspieren. Doorgaans duren ze minder dan een halve seconde. Aan deze spiertrekkingen zijn emoties gekoppeld, op basis van veelvuldig wetenschappelijk onderzoek.
Er is vastgesteld dat er zeven emoties zijn die je kan herleiden uit die spiertrekkingen. Deze zeven emoties zijn: blijdschap, minachting, afkeer, boosheid, verdriet, angst en verrassing. De zeventwintig spiertrekkingen die aan de emoties gekoppeld zijn, blijken in elke cultuur het zelfde te zijn. Ook zaken als leeftijd en geslacht spelen geen rol.
Dit is een van de redenen dat micro-expressies zo'n fascinerend onderdeel van nonverbale communicatie zijn. Als je micro-expressies kan herkennen, kan je dus de emoties van jouw gesprekspartner op betrouwbare wijze lezen, in het gezicht.
De neurologische oorsprong van micro-expressies
Het zenuwstelsel kan ingedeeld worden in het animale en autonome zenuwstelsel. Het animale zenuwstelsel staat onder invloed van onze wil en maakt het mogelijk om bewust actie te ondernemen. Het autonome zenuwstelsel staat niet onder invloed van de wil en reguleert belangrijke lichaamsprocessen zoals de hartslag, lichaamstemperatuur, ademhaling, spijsvertering, etc.
Het autonome zenuwstelsel kan verdeeld worden in een parasympatisch en ortho)sympatisch deel. Het parasympatisch zenuwstelsel zet het lichaam in een rust- en herstelstand. Het sympatisch zenuwstelsel zet het lichaam juist in
een actiestand; vechten of vluchten.
Het sympatisch deel van het zenuwstelsel is het deel dat onze micro-expressies veroorzaakt. Andere reacties vanuit dit deel van het zenuwstelsel zijn bijvoorbeeld: pupilverwijding, speekselproductie, slijmproductie in mond en neus, de hartslag, verwijden van de luchtpijptakjes, waardoor per ademhaling meer lucht binnenkomt, het stimuleren van de omzetting van glycogeen naar glucose in de lever, het stimuleren van de uitscheiding van adrenaline en noradrenaline in de bijnieren en het ontspannen van de spieren van de blaas waardoor urine-uitscheiding geremd wordt.
De universele uitdrukking van 7 emoties op basis van spiertrekkingen
Nu ga ik alle 27 spiertrekkingen behandelen die tot de de micro-expressies gerekend worden. We bespreken per emotie de spiertrekkingen die erbij horen en illustreren dit met foto's. Onthoud dat alle spiertrekkingen zeer kort zijn. Op de foto's lijken ze soms groter, doordat dit stilstaand beeld is. In de praktijk zie je deze uitdrukking als een korte flits op het gezicht.
1. Blijdschap
We beginnen met de micro-expressie die voor veel mensen het makkelijkst te herkennen is, namelijk blijdschap. Voor deze micro-expressie is maar één universele spiertrekking ontdekt, namelijk het symmetrisch optrekken van de mondhoeken.
Bij de micro-expressie van blijdschap is de kringspier rond het oog (musculus orbicularis oculi) geen vereiste, in tegenstelling tot de lach van oprechte blijdschap. Je kan je misschien voorstellen dat wanneer iemand oprechte blijdschap voelt, dit meestal veel groter zichtbaar is op het gezicht.
Behalve als iemand dit probeert te verbergen of onderdrukken. Daarom zie je deze micro-expressie, zonder andere tekenen van blijdschap, in de praktijk vaak wanneer iemand deze emotie niet wil laten zien. Zoals wanneer een sollicitant een goed salaris aangeboden krijgt, maar niet wil laten zien dat hij al tevreden is.
Spiertrekkingen
- Beide mondhoeken symmetrisch omhoog
De mondhoeken gaan tegelijkertijd en even ver omhoog.
2. Minachting
De micro-expressie van minachting kan je herkennen aan de a-symmetrische beweging van de mond. In tegenstelling tot blijdschap, gaat er bij minachting maar één mondhoek omhoog. Deze expressie wordt nog wel eens ten onrechte aangezien voor blijdschap. Maar er is dus een duidelijk verschil zowel in de spierbeweging als in de emotie zelf. Je kan je hierin beter niet vergissen.
Minachting is de enige a-symmetrische micro-expressie, vanuit de theorie. Deze spiertrekking komt ook voor in combinatie met een glimlach. Als deze expressie langer duurt, wordt dit in het Engels ook wel een 'smirk' genoemd. Je ziet deze expressie in de praktijk wanneer iemand zich superieur voelt. Zoals wanneer twee collega's die kans maakte op dezelfde promotie, horen wie van hen de promotie gekregen heeft. Of wanneer iemand vindt dat er een 'domme' vraag wordt gesteld.
Spiertrekkingen
- Één mondhoek omhoog
Deze spiertrekking komt ook voor in combinatie met een glimlach. Je kan dit herkennen aan de a-symmetrie.
3. Afkeer
De micro-expressie van afkeer heeft twee spiertrekkingen, beide rond de neus. Bij de eerste wordt de zijkant van de neus opgetrokken. Hierdoor ontstaan er rimpels naast de neus. Bij de tweede spiertrekking trekt het midden van de bovenlip omhoog naar de neus toe .
Hierdoor kunnen de tanden zichtbaar worden. Afkeer is de enige micro-expressie die rond de neus zit.
Deze expressie zie je in de praktijk vaak als mensen een geur ruiken die ze vies vinden, eten zien dat ze niet lekker vinden of als ze iets afkeuren in bredere zin.
Spiertrekkingen
- Neus wordt omhoog getrokken vanuit de zijkant
Hierdoor ontstaan rimpels naast de neus.
- Midden van de bovenlip omhoog richting neus
Meestal gaan hierdoor de lippen van elkaar af en worden de tanden zichtbaar.
4. Boosheid
Boosheid is een meer complexe micro-expressie, doordat deze meerdere spiertrekkingen heeft en er combinaties voorkomen. Een van de spiertrekkingen van boosheid is een uitdrukking die je waarschijnlijk wel kent, namelijk de wenkbrauwen die omlaag gaan. Dit wordt ook wel 'fronsen' genoemd.
Wanneer je dit in de praktijk langer dan een halve seconde ziet, kan dit ook concentratie zijn. In combinatie met deze spiertrekking, maar ook los ervan, is het aanspannen van de oogkringspier een kenmerk van de micro-expressie van boosheid. Hierdoor worden de ogen een beetje dichtgeknepen.
Zowel de hele spier rondom het oog kan aanspannen, of alleen het onder- of bovenooglid. De volgende micro-expressie die vastgesteld is als de emotie van boosheid, is een combinatie. van twee spiertrekkingen. De wenkbrauwen gaan omlaag en tegelijkertijd gaan de oogleden omhoog.
Let er op dat dit in combinatie moet voorkomen. Want wanneer de oogleden omhoog gaan, zonder de spiertrekking van de wenkbrauwen omlaag, is het een andere emotie. De spiertrekking waarbij de wenkbrauwen omlaag gaan, kan wel los voorkomen als de expressie van boosheid.
De laatste twee spiertrekkingen van boosheid zitten in de onderkant van het gezicht. Een bijna dierlijke expressie van boosheid is als de kaak naar voren wordt
gebracht. Het is bijzonder moeilijk om dit op commando te doen, zonder dit langer dan een halve seconde te laten duren. En de laatste spiertrekking van boosheid, is dat de lippen op elkaar worden geperst. Let hierbij op dat er spanning vanuit beide lippen komt.
In de praktijk zie je deze expressie wanneer iemand bijv. boosheid of irritatie voelt. Zoals wanneer je collega alweer de gezamenlijke deadline mist en het hele team daar last van ondervindt. Of wanneer je manager er gemakshalve vanuit gaat dat jij wel weer overwerkt, terwijl hij weet dat je vakantie al geboekt is.
Spiertrekkingen
- Wenkbrauwen omlaag
Let er op dat dit een korte beweging is. De langere variant kan concentratie zijn.
- Oogkringspier spant aan
Dit kan aanspanning zijn van alleen het onder- of bovenooglid of beide tegelijkertijd. De ogen worden hierdoor toegeknepen.
- Wenkbrauwen omlaag i.c.m. aanspanning oogkringspier
Dit is een combinatie van de twee bovenstaande spiertrekkingen.
- Wenkbrauwen omlaag i.c.m. oogleden omhoog
Alleen als deze twee spiertrekkingen samen voorkomen, is het boosheid.
- Kaak naar voren
Let er op, dat het de kaak is en niet de kin.
- Lippen op elkaar persen
De druk komt vanuit beide lippen.
5. Verdriet
De micro-expressie van verdriet heeft vijf spiertrekkingen waaraan je deze emotie kan herkennen. Ze kunnen los van elkaar en samen voorkomen. Er zijn vier spierbewegingen in de onderkant van het gezicht en een in de bovenkant. De meest bekende spiertrekking van verdriet is waarbij de mondhoeken omlaag getrokken worden.
Je ziet deze korte spiertrekking vaak al voordat mensen zichtbaar gaan huilen. Deze spiertrekking komt ook voor in combinatie met de kin die omhoog gaat. Hierdoor ontstaat er vaak een zichtbaar 'bolletje' op de kin. Deze combinatie is de tweede expressie die is vastgesteld bij deze emotie.
Het op elkaar persen van de lippen is ook een spiertrekking die bij deze micro-expressie hoort. Maar bij verdriet komt er meer kracht vanuit de onderlip of blijft de bovenlip zelfs volledig in rust. De vierde en laatste spiertrekking van deze micro-expressie in de mond, is waarbij de onderlip kort naar voren wordt gebracht, net als bij een pruillip.
En tot slot de minst bekende spiertrekking van verdriet. Deze zien we in de wenkbrauwen. Hierbij gaat de binnenkant van beide wenkbrauwen omhoog. De wenkbrauwen staan hierdoor in het midden van het voorhoofd op hun hoogste stand. Door deze specifieke manier van omhoog gaan, ontstaat er een omgekeerde 'V' op het voorhoofd. Deze spiertrekking is voor veel mensen bijzonder moeilijk om op commando uit te voeren, laat staan een halve seconde, en is zeer betrouwbaar als signaal van verdriet.
Spiertrekkingen
- Mondhoeken omlaag
- Mondhoeken omlaag i.c.m. kin omhoog
Hierdoor ontstaat vaak een zichtbaar 'bolletje' op de kin.
- Onderlip kort naar voren
De beweging lijkt op een pruillip, maar dan veel korter
- Lippen op elkaar persen
De kracht komt hierbij uit de onderlip. De bovenlip blijft in rust.
- Binnenkant wenkbrauwen omhoog
Hierdoor ontstaat een omgekeerde V-vorm op het voorhoofd.
6. Angst
Voor de micro-expressie van angst zijn vijf spiertrekkingen vastgesteld. Drie ervan zitten in de bovenkant van het gezicht en twee in de onderkant. In de bovenkant van het gezicht zie je bij de micro-expressie van angst dat de oogleden omhoog gaan. Belangrijk is hierbij dat ze vrij ver omhoog gaan, dat vaak het oogwit zichtbaar is. Daarnaast kunnen hiermee in combinatie, of los ervan, de wenkbrauwen omhoog gaan en licht naar elkaar toe trekken.
Hierdoor ontstaan er vaak horizontale rimpels op het voorhoofd, voornamelijk in het midden van het voorhoofd. Deze rimpels zijn geen vereiste van de micro-expressie, maar kunnen wel helpen als herkenningspunt. In de onderkant van het gezicht kan je angst herkennen in het 'stretchen' van de mond, zoals het vaak wordt genoemd. Hierbij wordt de mond naar buiten toegetrokken. Dit kan in een horizontale, rechte lijn of licht schuin naar onder.
Bij deze spiertrekking kunnen de ondertanden zichtbaar worden. Bij het stretchen van de mond zie je vaak dat ook de nekspieren aangespannen worden.
Spiertrekkingen
- Bovenste oogleden omhoog
De oogleden gaan ver open, waardoor je vaak het oogwit rond de iris kan zien.
- Wenkbrauwen omhoog en naar binnen toe
Hierdoor ontstaan vaak (meer) rimpels in het midden van het voorhoofd.
- Bovenste oogleden en wenkbrauwen omhoog
Dit is een combinatie van de twee hierboven genoemde spiertrekkingen.
- Mondhoeken trekken naar buiten (stretchen)
Dit mond stretch in horizontale vorm, doordat de mondhoeken naar buiten getrokken worden.
- Mondhoeken trekken schuin naar beneden (stretchen)
Dit lijkt op de hierboven genoemde spierbeweging, maar hij is niet in een rechte lijn horizontaal, maar iets schuin naar beneden.
7. Verrassing
Verrassing is misschien wel de meest lastige micro-expressie om te herkennen in de praktijk. Alle micro-expressies zijn natuurlijk kort, maar deze micro-expressie is ook nog eens heel klein in de bovenkant van het gezicht. De spiertrekkingen in de bovenkant van het gezicht lijken op die van angst. Je zou kunnen stellen dat verrassing een korte, lichte versie van angst is. Dit zie je ook terug in de spiertrekkingen: die van verrassing zijn korter en kleiner.
In de bovenkant van het gezicht gaan de bovenste oogleden omhoog, net als bij angst, maar minder ver. Het oogwit rondom de iris is hierbij niet zichtbaar. Ook de wenkbrauwen kunnen zowel los of tegelijkertijd met de oogleden omhoog gaan. Het grote verschil met angst is, dat ze bij verrassing in een ronde vorm omhooggaan. Hierdoor ontstaan er vaak de minste rimpels in het midden van het voorhoofd.
In de onderkant van het gezicht zie je duidelijk het verschil met de expressie van angst. De micro-expressie is hier bijna geen spiertrekking te noemen, maar eerder het verlies aan spierspanning. De mond valt dan namelijk ontspannen open. Zoals het spreekwoord ook zegt: "zijn mond viel open van verbazing". Als deze beweging maximaal een halve seconde duurt, is het de micro-expressie van verrassing en dus oprechte verrassing.
Spiertrekkingen
- Bovenste oogleden omhoog
De oogleden gaan kort omhoog, het oogwit rond de iris is niet zichtbaar.
- Wenkbrauwen omhoog
Vaak zijn er hierbij de minste rimpels in het midden van het voorhoofd.
- Bovenste oogleden en wenkbrauwen omhoog
Dit is een combinatie van de twee hierboven genoemde spiertrekkingen.
- Mond valt ontspannen open
Belangrijk is de ontspanning.
